Karaliauczius, Królewiec, Koenigsberg, Kralowec, czy Kaliningrad

Krystyn Donelajtis

 Królewiec, jak powszechnie wiadomo, przez wieki  funkcjonował jako  miasto krzyżackie, i stolica lenna pruskiego Rzeczypospolitej i Prus Wschodnich Hohenzollernów pod nazwami Konigsberg i Królewiec, zresztą  nawet w Rosji też był określany z polska  jako Korolewiec.  Prusy bardziej popierały Hitlera niż inne regiony i oczekiwały, że zapewni  im  wieczne  połączenie się z ojczyzną, ale Niemcy wojnę przegrały.   Do Rosji  obwód królewiecki włączono dopiero  mocą układu poczdamskiego z 1945 r.  Niemieckie Prusy po wojnie już nie istniały, bo zdobyli je Rosjanie i   potraktowali jako listek w laurze zwycięzców. Alianci zresztą też mieli dość problemów z niemieckim Królewcem, więc ich żądania zatwierdzili.

  Skąd więc obecna awantura na najwyższym szczeblu, w ramach której Pieskow  zarzuca Litwie roszczenia terytorialne wobec Rosji i zapowiada zbrojną obronę Królewca? Otóż w ramach obecnego obwodu kaliningradzkiego  wyróżnia się region, dawniej  (i nie tylko) określany jako Mała Litwa, który obejmuje  kawałek obecnej Polski, Litwy i dawnych  Prus, zamieszkały niegdyś  głównie przez  Niemców i Litwinów. W Tołminkiejnach,  jednym z miasteczek tego regionu,  pastorem mianowano Litwina, Krystyna Donelajtisa (1714-1780). Donelajtis,    intelektualista, przyrodnik i muzyk napisał też  po litewsku   poemat Metai, tłumaczony na polski jako Pory roku.  Uchodzi on za pierwsze wybitne dzieło literackie napisane po litewsku. Dla Litwinów  stał się   wieszczem narodowym,  coś  jakbyśmy u nas połączyli zasługi Reja, Kochanowskiego z Mickiewiczem i Słowackim.  W miasteczku  świetnie gospodarzył - wybudował, zbór, szkołę, dom opieki, był społecznikiem.

Rosjanie po zajęciu Prus w 1945 r.   przechrzcili obco brzmiącą  nazwę   Tołminkiejny na  rosyjskie Czystyje Prudy,   budynki po zniszczeniach wojennych  stopniowo odbudowali, zebrali 200 pamiątek po pastorze  i  w 1979 r.  zorganizowali Muzeum pamięci K. Donelajtisa, oddział Kaliningradzkiego Obwodowego Muzeum Historii i Sztuki.  Obecnie zaś, pod koniec grudnia  2024 roku, oficjalnie i ze sporym szumem medialnym zmienili nazwę placówki  na Muzeum Literatury we wsi Czystyje Prudy.  Tłumaczyli, że rozszerzyli ofertę o twórców rosyjskich i promują artystów lokalnych. 

 Litwa  na zmianę nazwy muzeum  ostro  zareagowała. Szarunas Birutis, minister kultury, zarzucił Rosji zwalczanie śladów  kultury litewskiej. Gitanas Nauseda, prezydent Litwy zaczął pytać: "Co dalej? Palenie książek? Zmiana nazwy muzeum poświęconego klasykowi litewskiego piśmiennictwa to kolejna, nieakceptowalna próba przepisywania historii". I wyjaśniać " Chociaż dawni mieszkańcy Małej Litwy, która obecnie stanowi część tzw. obwodu kaliningradzkiego, od dawna nie żyją, konieczne jest zachowanie ostatnich śladów litewskiej kultury. Jakby Rosja się nie starała Karaliauczius (litewska nazwa Królewca) nigdy nie stanie się Kaliningradem". 

Odpowiedź Pieskowa zabrzmiała groźnie: "Litwa jest jest nieprzyjaznym państwem, wrogo nastawionym do Rosji i zgłaszającym wobec niej  roszczenia terytorialne. To uzasadnia  nasze obawy i zastosowanie obecnie  i w przyszłości przeciw niej  wszystkich środków zapewniających nam bezpieczeństwo".

Zacharowa określiła wypowiedź Nauseda jako  "kartonowy pistolet z historycznymi fantazjami" po czym  przypomniała, że dzięki Stalinowi stolicą Litwy jest Wilno, a nie Kowno i nie istnieje  Memel (Memelburg)  lecz Kłajpeda. Senatorowie  i posłowie rosyjscy  raczej wypowiadali się w stylu, że pies naszczekał na słonia. 

Przypomnijmy przy okazji, że z  nazwy "Kaliningrad" zrezygnowała w 2023 roku Polska (na polskich mapach odtąd obowiązuje "Królewiec"), Litwa (Karaliauczius), Czechy (Kralowec) .  Michał Kalinin, patron Kaliningradu, jest dla Polaków wyjątkowo  obrzydliwą postacią, gdyż jego podpis figuruje pod rozkazem rozstrzelania naszych oficerów w Katyniu.

Nam to wszystko  przypomina narrację o polskości Ziem Zachodnich, ale one chociaż  kiedyś były polskie, a Mała Litwa nigdy rosyjska nie była. 

 Poniżej komentarze rosyjskie i mapa Małej Litwy wg Wikipedii

Sputnik Litwa ; Kommiersant; Komsomolskaja Prawda ; news.rambler.ru